Με το νέο eCitaro, η Mercedes, ο κυρίαρχος της ευρωπαϊκής αγοράς λεωφορείου, εισέρχεται με κάθε επισημότητα στην αγορά των 100% ηλεκτρικών οχημάτων. Το eCitaro, το πρώτο ηλεκτρικό αστικό λεωφορείο της εταιρείας, παρουσιάστηκε το 2018, και ήδη σημειώνει αξιοσημείωτη εμπορική επιτυχία, με αρκετές παραγγελίες. Για τα δεδομένα της κατηγορίας, η πρόσφατη παραγγελία για 56 μονάδες από τον δήμο του Βισμπάντεν για παράδειγμα, είναι τεράστια.
Η μεγαλύτερη που έχει γίνει ποτέ στη Γερμανία για αμιγώς ηλεκτρικά λεωφορεία για την ακρίβεια. Σε αυτό το πνεύμα, ένας μικρός στόλος eCitaro βρίσκεται ήδη διάσπαρτος σε διάφορες πόλεις ανά την Ευρώπη για να δώσει την ευκαιρία στα στελέχη των κατά τόπους εταιρειών αστικών συγκοινωνιών να το δοκιμάσουν στην πράξη, αλλά και να εκπαιδευθούν στη σωστή χρήση των οχημάτων και την ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών. Βρεθήκαμε στην έδρα του τμήματος λεωφορείων του κατασκευαστή, στο Μανχάϊμ, για να δούμε από κοντά την πλήρη ενσωμάτωση του eCitaro στην υπόλοιπη γκάμα, και τη γενικότερη ευχρηστία του ως οδικού μεταφορέα επιβατών.
Έτοιμο για δουλειά
Συνήθως, τα λεωφορεία όλων των εταιρειών είναι τεχνολογικά, αλλά και από άποψη σχεδιασμού, ένα «κλικ» πιο πίσω από τα φορτηγά τους. Με το eCitaro συνέβη το αντίθετο. Πρόκειται για το πρώτο βαρύ επαγγελματικό όχημα του κατασκευαστή, του οποίου το ντιζάιν και το αμάξωμα διαφοροποιούνται πλήρως από το συμβατικό, πετρελαιοκίνητο μοντέλο, όντας πιο «προχωρημένα» σε σύλληψη κι εκτέλεση. Στα φορτηγά της Mercedes, κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί ακόμη, καθώς το eActros δείχνει πανομοιότυπο με τα συμβατικά μοντέλα. Το eCitaro είναι δηλαδή, προάγγελος των όσων θα δούμε μελλοντικά –τουλάχιστον σε επίπεδο αισθητικής– και στην επόμενη γενιά ηλεκτρικών φορτηγών της εταιρείας. Μέσα σε όλη αυτή την οπτική καινοτομία, το όχημα διατηρεί αυτούσιες μόνο τη δομή και διάταξη του πλαισίου του συμβατικού Citaro, για προφανείς λόγους. Σε περίπτωση κάποιας μικροσύγκρουσης, θα πρέπει το κόστος αντικατάστασης να συγκρατηθεί σε λογικά πλαίσια: το παρμπρίζ λ.χ., προέρχεται από το Citaro U, οπότε ο κωδικός ανταλλακτικού είναι κοινός. Όσο για το ρείθρο στα άκρα της οροφής, είναι το μόνο κομμάτι που είναι αποκλειστικό για το eCitaro, αλλά καθώς αποτελείται από κάμποσα μικρότερα κομμάτια, δεν συνιστά λόγο ανησυχίας.
Το eCitaro είναι έτοιμο για μαζική παραγωγή λοιπόν, και δείχνει πολύ εντυπωσιακό. Όπως έχουμε αναφέρει, πολλά από τα φουτουριστικά στοιχεία που είχαμε δει στο πρωτότυπο Future Bus, έχουν περάσει σχεδόν απαράλλαχτα στο μοντέλο παραγωγής. Το αστέρι στη λακαρισμένη μάσκα είναι μεγάλο με 28 εκατοστά διάμετρο, και φωτιζόμενο –το υλικό αυτό καθεαυτό είναι διάφανο, και η βάση του χρωμιωμένη. Ανάλογα με τις συνθήκες περιβάλλοντος και τη γωνία υπό την οποία το κοιτά κάποιος, δημιουργούνται διάφορα εντυπωσιακά εφέ. Συνολικά πάντως, ξεχωρίζουν οι εμπρός κολώνες οι οποίες δεν «κόβονται» πουθενάκαι περιβάλλουν το κεκλιμένο παρμπρίζ που περιλαμβάνει και την πινακίδα προορισμού –είναι αποκλειστικό προνόμιο του eCitaro και διαφέρουν από τις αντίστοιχες των υπόλοιπων λεωφορείων της γκάμας. Στο πάνω μέρος –το συνολικό ύψος έχει αυξηθεί κατά 28 χιλιοστά στα 3.400– μία επιφάνεια (βαμμένη στα χρώματα του αμαξώματος) που η Mercedes ονομάζει νησίδα, μοιάζει να ρέει πάνω στο παρμπρίζ, σαν μοντέρνο γλυπτό. Δε βρίσκεται εκεί μόνο για αισθητικούς λόγους, αλλά είναι το τελείωμα της οροφής του οχήματος.
Στην οροφή του eCitaro είναι τοποθετημένα στοιχεία όπως οι μπαταρίες, και οι σχεδιαστές φρόντισαν να τα κρύψουν με όμορφα προφίλ αλουμινίου. Στο πίσω τμήμα, τέλος, φώτα και προφυλακτήρας είναι ίδια με των συμβατικών Citaro. Στο εσωτερικό, η κύρια διαφορά είναι η νέου σχεδιασμού κεκλιμένη οροφή. Στα άκρα της έχει τοποθετηθεί καινούργιο σύστημα εξαερισμού με αγωγούς από ύφασμα αντί για πλαστικούς. Φώτα (LED) και ηχεία περιλαμβάνονται πλέον στην ίδια μονάδα. Κλείνοντας την αναφορά μας στα του σχεδιασμού, να σημειωθεί ότι, ενώ το ντιζάιν του εξωτερικού θα παραμείνει αποκλειστικό προνόμιο των ηλεκτρικών Mercedes, όλες οι αλλαγές στο εσωτερικό θα μεταφερθούν αυτούσιες και στα υπόλοιπα μοντέλα της γκάμας. Συνολικά, αυτό που εκτιμήσαμε είναι πως τα οχήματα που είδαμε στα «χρώματα» των πελατών για τους οποίους προορίζονται, είχαν εξαιρετική συναρμογή και φινίρισμα, και καμία ατασθαλία λόγω νεότητας, ή άγουρης τεχνολογίας.
Επιβάτες
Δυστυχώς, κανείς δημοσιογράφος δεν οδήγησε το eCitaro (επίκειται η οδηγική παρουσίαση), παρά μόνο μετακινηθήκαμε ως επιβάτες, με δοκιμαστή της Mercedes στο τιμόνι, οπότε οι εντυπώσεις μας είναι τελείως περιγραφικές και δε συνιστούν αξιολόγηση του οχήματος. Απλά μετακινηθήκαμε ως επιβάτες, αλλά έστω κι έτσι, το eCitaro είναι μάλλον το πιο ήσυχο ηλεκτρικό λεωφορείο στο οποίο έχουμε βρεθεί. Θεωρητικά, όλα τα ηλεκτρικά λεωφορεία είναι ήσυχα. Στην πράξη, όμως, ορισμένα από αυτά παράγουν θορύβους που γίνονται ενοχλητικοί για τους επιβάτες. Το eCitaro είναι σε δική του κατηγορία, όντας πρακτικά αθόρυβο. Η επιτάχυνση είναι εντυπωσιακή, και η λειτουργία ανάκτησης ενέργειας δεν ακούγεται καθόλου. Αυτό που δεν περιμέναμε, είναι πως θα μας άρεσε περισσότερο κι από τα συμβατικά Citaro. Κι όμως, οι βελτιώσεις και ο αναθεωρημένος διάκοσμος δημιουργούν ένα πανέμορφο περιβάλλον. Συνομιλώντας με τον υπεύθυνο εξέλιξης του οχήματος, μας μεταφέρθηκε ότι, τα δυναμικά χαρακτηριστικά του ηλεκτρικού λεωφορείου είναι εφάμιλλα των συμβατικών Citaro. Η μόνη διαφορά είναι τα μεγαλύτερα ελαστικά (διαστάσεων 315 χιλιοστά αντί για 275). Το πολύ αισιόδοξο είναι πως, τίποτα δεν θα ξενίσει τον οδηγό που είναι συνηθισμένος σε οποιοδήποτε αστικό λεωφορείο της Mercedes. Σοβαρά σημεία κριτικής δεν έχουμε. Παρατηρήσαμε μόνο ότι, όταν το λεωφορείο είναι σε στάση, αισθάνεσαι κάποιες μικρές δονήσεις, και το μόνο που μπορούμε να υποθέσουμε, είναι ότι, προέρχονται από το A/C.
Γραμμή μετάδοσης κίνησης
Για τη μετάδοση της κίνησης χρησιμοποιείται ο γνωστός άξονας AVE 130 της ZF με ηλεκτρικά μοτέρ στους τροχούς. Η μέγιστη ισχύς τους είναι 2x125 kW, και η ροπή 2x485 Nm. Οι μπαταρίες ιόντων λιθίου του eCitaro έχουν αυξημένη συνολική χωρητικότητα, καθώς από τα 243 kWh του πρωτοτύπου που είχαμε δει πέρυσι, «πήγαν» ήδη στα 292 kWh, και έχουν modular διαμόρφωση: είναι χωρισμένες σε έως δώδεκα (αντί για δέκα στο πρωτότυπο του 2018) συστοιχίες, με την καθεμία να αποδίδει 29 kWh. Η στάνταρ διαμόρφωση του λεωφορείου περιλαμβάνει δύο συστοιχίες μπαταριών στην οροφή, και άλλες τέσσερις εκεί που, κανονικά είναι το διαμέρισμα του πετρελαιοκινητήρα. Ανάλογα με την παραγγελία, έως έξι επιπλέον συστοιχίες μπαταριών μπορούν να προστεθούν στην οροφή. Αν ο πελάτης θέλει μέγιστη μεταφορική ικανότητα σε επιβάτες, και μικρό απόβαρο, και προτιμήσει το μοντέλο με τις (μίνιμουμ) έξι συστοιχίες, τότε μειώνεται η αυτονομία, ενώ αντίστροφα, αν διαλέξει να τοποθετηθούν δώδεκα συστοιχίες, κερδίζει σημαντικά σε επίπεδο αυτονομίας και χάνει λίγο σε μεταφορική ικανότητα. Στην πιο «φουλ» διαμόρφωση, με δέκα συστοιχίες, το απόβαρο ανέρχεται στους 14,1 τόνους, και με μέγιστο μικτό 19,5 τόνους, το ωφέλιμο διαμορφώνεται γύρω στους πεντέμισι τόνους και η χωρητικότητα σε 75 επιβάτες –πάντα για το 12μετρο μοντέλο.
Σε δύο χρόνια, οπότε και αναμένεται να είναι έτοιμες για παραγωγή μπαταρίες (ίδιας τεχνολογίας) νέας γενιάς μεγαλύτερης χωρητικότητας, και άρα αυξημένης αυτονομίας, η Mercedes άμεσα θα τις τοποθετήσει στο eCitaro. Με 33 kWh ανά συστοιχία, και κατά συνέπεια, συνολική χωρητικότητα 330 kWh, το ηλεκτρικό Mercedes θα προσφέρει σημαντικά αυξημένη αποδοτικότητα, και θα είναι ικανό να καλύψει το 50% των δρομολογίων ενός τυπικού δικτύου αστικών συγκοινωνιών. Τότε αναμένεται και το λανσάρισμα του αρθρωτού eCitaro G –η τωρινή γραμμή μετάδοση κίνησης κρίθηκε ανεπαρκής για 18μετρο όχημα. Η συμβατότητα αυτών των μπαταριών με τα πρώτα eCitaro είναι εξασφαλισμένη και οι ιδιοκτήτες θα μπορούν να τις τοποθετούν εκ των υστέρων.
Μεγαλύτερη αυτονομία
Οι υπάρχουσες μπαταρίες είναι ιόντων λιθίου οξειδίου κοβαλτίου μαγνησίου νικελίου λιθίου (NMC). Στα λεωφορεία της Mercedes έχει γίνει προσπάθεια να επιτευχθεί ισορροπία ανάμεσα στις απαιτήσεις για υψηλή ενεργειακή πυκνότητα και ταυτόχρονα, μεγάλη ικανότητα ταχείας φόρτισης. Και το επόμενο βήμα στην εξέλιξη του eCitaro είναι προκαθορισμένο. Η Mercedes συνεργάζεται με προμηθευτή για τη χρήση μπαταριών λιθίου-πολυμερών. Και αυτές ανήκουν στην κατηγορία των μπαταριών ιόντων λιθίου, με τη διαφορά ότι, αντί ο ηλεκτρολύτης να είναι υγρός, βρίσκεται σε στερεά κατάσταση (solid-state). Η αλήθεια είναι πως αιφνιδιαστήκαμε στη διάρκεια της παρουσίασης, καθώς σύμφωνα με τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις αυτού του τύπου οι μπαταρίες δύσκολα θα έβρισκαν εφαρμογή στην αυτοκινητοβιομηχανία πριν από το 2025 –η Mercedes θεωρεί ότι, σε τρία χρόνια θα τις έχει έτοιμες.
Τα μεγάλα τους πλεονεκτήματα είναι η σημαντικά αυξημένη ωφέλιμη ζωή και η υψηλή ενεργειακή πυκνότητα. Με χωρητικότητα πάνω από 400 kWh, αναμένεται να προσφέρουν αυτονομία που θα καλύπτει πάνω από 70% του μεταφορικού έργου στις αστικές συγκοινωνίες. Οι μπαταρίες λιθίου-πολυμερών διαφέρουν σημαντικά σε σχέση με τις NMC. Έχουν διαφορετικό σχήμα, είναι πιο ογκώδεις, δεν είναι κατάλληλες για ταχεία φόρτιση, και δεν μπορούν να τοποθετηθούν σε οχήματα που είναι διαμορφωμένα για να υποδεχθούν NMC. Κατά συνέπεια, μελλοντικά η Mercedes θα προσφέρει δύο επιλογές στους πελάτες, με λεωφορεία με μπαταρίες λιθίου πολυμερών ή NMC. Απώτερος στόχος της Mercedes είναι, κάποια στιγμή, να τοποθετήσει range extender στο eCitaro με τη μορφή κυψελών καυσίμου, που θα παράγει ηλεκτρική ενέργεια.
Δια ταύτα
Όπως και οι αναγνώστες μας, είχαμε την εντύπωση ότι, η Mercedes άργησε κάπως να μπει στον «χορό», αφού αρκετοί ανταγωνιστές διαθέτουν ήδη ηλεκτρικά οχήματα δεύτερης γενιάς, δεν υπήρχε όμως περίπτωση η εταιρεία να λανσάρει κάτι για το οποίο δεν θα ήταν σίγουρη πως διαθέτει «ώριμη» τεχνολογία. Το πνεύμα της παρουσίασης ήταν «λανσάρουμε κάτι ήδη ώριμο και συμβατό με τα ποιοτικά μας στάνταρ, αφού το έχουμε δοκιμάσει στις πιο ακραίες συνθήκες και στα χειρότερα σενάρια λειτουργίας». Όπως λέει κι ο λαός, το καλό πράμα αργεί να γίνει. Το eCitaro αποδεικνύει ότι, δεν χρειάζεται πάντα να είσαι πρώτος στην αγορά με μια νέα τεχνολογία για να κυριαρχήσεις. Το Mercedes είναι πιθανότατα το πιο ώριμο ηλεκτρικό λεωφορείο που έχει φτιαχτεί μέχρι τώρα. Τα μόνα που μπορείς να του προσάψεις, είναι κοινό θέμα όλων των οχημάτων της κατηγορίας. Σχετικά περιορισμένη αυτονομία και δυσθεώρητο (έως αστρονομικό) κόστος κτήσης που είναι περίπου δυόμισι φορές μεγαλύτερο σε σχέση με ένα ντίζελ Citaro. Όλοι οι ανταγωνιστές όμως, τα ίδια θέματα έχουν πάνω κάτω, κανείς όμως δεν διαθέτει τόσο λουστραρισμένο προϊόν.
Έτοιμες και οι μελλοντικές αναβαθμίσεις
Για αρχή, το όχημα θα είναι plug-in και η υποδοχή για τη φόρτιση είναι τύπου Combo-2, και βρίσκεται πάνω από το εμπρός δεξί φτερό. Μεσοπρόθεσμα ,θα προστεθούν και άλλες δύο επιλογές για την αποκαλούμενη ευκαιριακή φόρτιση. Παντογράφος στην οροφή, και αργότερα ράγες για φόρτιση από σταθμό. Με την πρώτη γενιά του eCitaro, και την προσφερόμενη αυτονομία των λεωφορείων –ειδικά αν συνδυάζονται με παντογράφο καλύπτονται γύρω στο 30% των αποστάσεων/δρομολογίων ενός τυπικού ευρωπαϊκού στόλου αστικών συγκοινωνιών. Μεγάλη έμφαση έχει δοθεί στη θερμική διαχείριση του λεωφορείου. Είναι χαρακτηριστικό ότι, με εξωτερική θερμοκρασία μείον δέκα βαθμούς Κελσίου, η κατανάλωση ενέργειας διπλασιάζεται σε σχέση με καιρικές συνθήκες όπου δεν απαιτείται θέρμανση. Με αυτό κατά νου, και μετά από πολύχρονες έρευνες, οι μηχανικοί ισχυρίζονται ότι, κατόρθωσαν να περιορίσουν τις ενεργειακές απαιτήσεις θέρμανση, εξαερισμός, και κλιματισμός- του ηλεκτρικού λεωφορείου κατά 40% σε σχέση με τα πετρελαιοκίνητα Citaro. Βασικά, αυτός είναι και ο κύριος λόγος που καθυστέρησε η Mercedes να μπει στο «παιχνίδι» των ηλεκτρικών λεωφορείων, καθώς έπρεπε σύμφωνα με τα στελέχη της εταιρείας να αντισταθμιστούν οι θερμικές απώλειες για να είναι υψηλή η αυτονομία.
Υπάρχει εξελιγμένο σύστημα ψύξης για τις μπαταρίες, το οποίο σε συνθήκες ψύχους ή καύσωνα κάνει χρήση του κλιματισμού για τον χώρο των επιβατών. Και όχι μόνο. Τα έξυπνα ηλεκτρονικά προσαρμόζουν συνεχώς το ποσοστό ψύξης και θέρμανσης ανάλογα με τον αριθμό των επιβατών, αφού το ίδιο το ανθρώπινο σώμα είναι πομπός θερμότητας. Εννοείται ότι, στη διάρκεια της φόρτισης στη… ρεμίζα, το εσωτερικό (προ)ψύχεται ή προθερμαίνεται ανάλογα με τις συνθήκες. Σύμφωνα με τον αστικό κύκλο μέτρησης λεωφορείων (SORT 2), το Mercedes έχει αυτονομία 170 χιλιομέτρων σε συνθήκες καλοκαιριού. Ιδανικά, μπορεί να καλύψει και 280 χιλιόμετρα.
